Wij Nederlanders houden wel van kamperen. Veel van ons doen dat in een tent. Het liefst in de zomer natuurlijk, de maanden juni t/m september zijn favoriet! Dit zijn echter ook de maanden met de meeste kans op onweersbuien. Het komt dus geregeld voor dat we in ons tentje te maken krijgen met een onweersbui.
In je tent blijven tijdens een onweersbui kan gevaarlijk zijn. De tent biedt geen enkele bescherming tegen blikseminslag en kan zelfs voor extra schade zorgen. Ondanks dat de kans op blikseminslag klein is, kunnen de gevolgen enorm zijn. Ieder jaar overlijden er weer mensen door blikseminslag.
Bij een hevige onweersbui op een camping zie je maar weinig mensen reageren. De meeste kampeerders kijken een keer naar de lucht en vertrekken vervolgens weer hun tent in. Dat is niet altijd verstandig en kan daadwerkelijk gevaarlijk zijn. In dit blogartikel leg ik je uit waarom dat gevaarlijk kan zijn, en wat je het beste kan doen tijdens een hevige onweersbui.
Hoe gevaarlijk is onweer voor een kampeerder?
Onweer ontstaat met name in de zomermaanden, wanneer de lucht vochtig en warm is. Het ontwikkelt zich doordat warme en koude lucht langs elkaar wrijven. De wolken worden vervolgens elektrische geladen en moeten hun spanning kwijt. Als de spanning hoog genoeg oploopt, springt de spanning naar andere wolken of de aarde. Dit kennen we als bliksem.
Alleen in Nederland komen ieder jaar al één a twee mensen om door blikseminslag. Gelukkig slaat de bliksem meestal (ongeveer 100.000 keer per jaar) in zonder iemand te verwonden, maar het kan dus zeker gevaarlijk zijn. In andere landen liggen deze aantallen vaak hoger, doordat warme landen zoals Spanje en Frankrijk meer te maken krijgen met onweersbuien.
Laat ik voorop stellen dat de kans op overlijden door blikseminslag enorm laag is. Er komen ieder jaar duizenden mensen om door andere redenen zoals ziekte of verkeersongevallen. Dat neemt niet weg dat je zelf de kans op letsel of overlijden door blikseminslag kan beperken.
Tijdens een onweersbui zijn er twee mogelijk scenario’s waarbij je in gevaar zou zijn. De bliksem kan direct inslaan in de tent, of de bliksem kan inslaan in de buurt van je tent.
Bliksem slaat direct in de tent in
In het meest ongunstige scenario kan de bliksem direct inslaan in je tent. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer je tent midden op een open veldje staat. In dat geval wil je natuurlijk niet in je tent zitten. Ondanks dat de tentstokken waarschijnlijk de meeste stroom geleiden, kan de stroom ook overslaan op jouw lichaam.
Bliksem slaat in de buurt van de tent in
Ook wanneer de bliksem in de buurt van de tent inslaat ben je in gevaar. Wanneer de bliksem bijvoorbeeld in een boom inslaat, wordt de spanning vervolgens via de aarde weggevoerd naar de omgeving. Wanneer jij naast die boom staat, kan de spanning ook door jouw lichaam lopen.
Dit zijn de meest onveilige plekken op een camping
Alle open plekken zijn in potentie gevaarlijk tijdens een onweersbui. Toch is de ene locatie wat gevaarlijker dan de andere locatie. Je wilt ten alle tijden voorkomen dat je direct door de bliksem geraakt wordt, of in de buurt van de blikseminslag staat. Voorkom daarom deze plekken op de camping:
- Alleenstaande bomen
- Een open veld
- Een paraplu
- In of nabij water zoals een rivier, beekje of meer
- Antennes
Ik dacht vroeger altijd dat een boom of een antenne juist veilig zou zijn, doordat deze punten hoger zijn dan ikzelf. Dit zorgt er inderdaad voor dat de bliksem waarschijnlijk in de boom of antenne inslaat en niet direct op jou als persoon. De spanning wordt vervolgens echter via de aarde aan de omgeving afgegeven, waardoor je dus indirect te maken kan krijgen met de spanning die vrij komt.
Minder dan 10 seconden? Onderneem actie!
Wist je dat je zelf kan bepalen hoe ver een onweersbui van je verwijderd is? Dat doe je door het verschil tussen de flits en de donder te tellen. Geluid heeft een snelheid van ongeveer 340 meter per seconde. Als vuistregel kan je aannemen dat je vanaf een tijd van 10 seconden actie moet ondernemen. De onweersbui is dan ongeveer 3,5 km van je verwijderd.
Dit zorgt ervoor dat je niet eindeloos twijfelt of je wel of geen actie moet ondernemen. Je wilt niet bij iedere onweersbui je tent uit vluchten, maar wilt ook voorkomen dat je tijdens het meest heftige moment over een open veld moet rennen. De 10 seconden regel is daarom een goede vuistregel om te bepalen of je uit je tent zou moeten komen.
Ik doe dat zelf overigens bij heftige onweersbuien met harde klappen. Wanneer het enkel wat rommelt in de lucht, slaat de bliksem niet in de aarde. In dat geval springt de lading van wolk naar wolk over en vind ik het persoonlijk verantwoord om in mijn tent te blijven liggen.
Wat moet je doen bij onweer op de camping?
Kampeer je in een tent en krijg je toch te maken met onweer? Dan zijn dit de zaken die je het best kan doen:
- Tel hoeveel seconden er tussen de flits en de donder zitten. Minder dan 10 seconden en heftige blikseminslagen? Dan wordt het tijd om actie te ondernemen.
- Sluit de elektriciteit af. De kabels van en naar het stroompunt zijn perfecte geleiders en kunnen bij een blikseminslag extra schade aanrichten.
- Staat je auto in de buurt van je tent? Ga dan in de auto zitten. Een auto is een veilige plek tijdens onweer. Mag je auto niet op de camping staan en moet deze buiten geparkeerd worden? Als er onweer verwacht wordt kan je de campingeigenaar altijd vragen of je de auto één nachtje op de camping mag parkeren. Als je uitlegt waarom je dat doet, is het vaak geen probleem.
- Geen auto om te schuilen? Schuil dan in een gebouw zoals het toiletgebouw, het restaurant of de receptie. Een gebouw met muren is veilig, een overkapping of afdak kan minder veilig zijn.
- Blijf uit de buurt van water. Dat wil zeggen dat je niet in de buurt van het riviertje of het meer bij de camping moet komen. Ook het zwembad en de douche zijn een no-go tijdens een onweersbui.
Wat moet je doen als er geen veilig heenkomen is?
Ben je te laat om een veilige plek op te zoeken? Dan is het verstandig om gehurkt in je tent te gaan zitten. Doe dit met beide voeten tegen elkaar aan en het liefst op je luchtbed en/of slaapzak. Probeer direct contact met de grond te voorkomen en draag wanneer mogelijk schoenen met rubberen zolen.
Door te hurken blijf je zo laag mogelijk, en maak je de kans op directe blikseminslag zo klein mogelijk. Slaat de bliksem in de buurt in? Dan beperk je letsel door gehurkt met de voeten tegen elkaar te zitten. De spanning kan op deze manier van voet naar voet lopen en vervolgens het lichaam weer verlaten. Doordat je op je luchtbed en slaapzak staat heb je zelfs kans dat je de dans ontspringt.
Ga in ieder geval niet op je buik of rug liggen. Dit zorgt ervoor dat de eventuele spanning door je hele lichaam (inclusief je hart) loopt.
Al deze stappen bieden absoluut geen garantie, maar zijn puur bedoelt voor het geval je geen ander heenkomen meer kan vinden.
Is een caravan, camper of vouwwagen veiliger?
Op een camping sta je niet alleen. Er staan waarschijnlijk tal van caravans, campers of vouwwagens om je heen. Maar hoe veilig ben je eigenlijk in dat soort objecten?
- Vouwwagen – Ook een vouwwagen bied vrijwel geen bescherming tegen onweer. Wanneer je in een vouwwagen kampeert kan je dus ook beter een veilig heenkomen zoeken wanneer de onweersbui te dichtbij komt.
- Caravan – Veel caravans zijn grotendeels van aluminium gemaakt. In dat geval ben je relatief veilig, doordat de caravan de bliksem naar de grond zal geleiden. Dit geldt niet voor caravans met een polyester opbouw. Het is wel aan te raden om de stroomaansluiting van de caravan los te koppelen.
- Camper – Voor campers geldt eigenlijk hetzelfde als voor caravans. Een camper met een aluminium opbouw is relatief veilig, en kan vergeleken worden met een auto tijdens blikseminslag. Ook campers met een kunststof opbouw zijn vaak voorzien van een aluminium kooiconstructie.
Niet alleen blikseminslag is een gevaar tijdens onweer
We spreken in dit artikel tot nu toe alleen maar over blikseminslag. Dat komt omdat dit natuurlijk enorm letsel kan veroorzaken. Toch zijn er ook nog andere gevaren tijdens een onweersbui.
Het grootste gevaar, is het gevaar op omvallende bomen of takken. Ieder jaar komen er weer mensen om door omvallende bomen. Sterker nog, er zijn jaren waarin er meer mensen door omgevallen bomen omkomen dan door blikseminslag. Dit is ook een reden om een veilig heenkomen in je auto te zoeken tijdens een storm. Kijk voor het opzetten van je tent ook een keer omhoog. Hangt er een dikke tak aan een zijde draadje? Vraag de campingeigenaar dan om die tak weg te halen voordat je je tent opzet.
Verder moet je rekening houden met harde windstoten en hagel. Een tent die instort en/of wegwaait kan natuurlijk ook voor lichamelijk letsel zorgen. Hetzelfde geldt voor hagel. Dus ook bij een hevige storm zonder onweer kan het verstandig zijn om even in de auto of het toiletgebouw te schuilen.
Veel gestelde vragen
Nee, een tent bied geen enkele bescherming tijdens een onweersbui. Zoek een veilig heenkomen in een auto of gebouw.
Tel de tijd tussen een flits en de donder. Als dit minder dan 10 seconden is, is de onweersbui ongeveer op 3,5 kilometer afstand. Het is verstandig om op dat moment een veilige plek op te zoeken.
Een hoge boom naast je tent zorgt ervoor dat de bliksem waarschijnlijk niet direct in je tent inslaat. De spanning wordt echter via de grond verspreid en je kan op die manier toch indirect letsel oplopen door blikseminslag in de boom. Plaats je tent dus niet direct onder een los staande boom.
Nee, een tent voldoet niet aan de eigenschappen van een kooi van Faraday. Een tent biedt geen enkele bescherming bij blikseminslag en is dus niet veilig.
De veiligste plek op de camping tijdens onweer is je auto. Kan je je auto niet bereiken? Dan is een ommuurd gebouw zoals de receptie of het toiletgebouw een goed alternatief.
