Je kent het vast wel. Je bent op vakantie lekker aan het zwemmen, en op dat moment komt er een onweersbui opzetten. De meeste mensen gaan direct het water uit, maar er zijn altijd een paar mensen die rustig blijven zwemmen.
Zijn deze mensen dapper, of eerder onwetend? Is zwemmen tijdens onweer gevaarlijk, of is er niets om je zorgen over te maken?
Zwemmen tijdens onweer kan zeer gevaarlijk zijn. Je hoofd is het hoogste punt in de omgeving en kan dus geraakt worden door blikseminslag. Ook is water een goede geleider, waardoor je ook door indirecte blikseminslag letsel kan oplopen. Ga bij onweer altijd uit het water.
Direct of indirect geraakt door blikseminslag
Wanneer je tijdens een onweersbui gaat zwemmen, kan je zowel direct als indirect geraakt worden door de bliksem.
Als je aan het zwemmen bent, is je hoofd waarschijnlijk het hoogste punt in de omgeving. Dat geldt voor zwembaden, en al helemaal wanneer je in een meer of op zee aan het zwemmen bent. Je hoofd is dus het dichtst bij de onweerswolk, en de kans dat de bliksem op je hoofd inslaat is aanwezig.
Daarnaast is water een hele goede geleider. Dus ook wanneer de bliksem enkele meters verderop inslaat, kan je zeer ernstig gewond raken. Het is daarom ook niet aan te raden om te zwemmen in een binnenbad wat met een buitenbad in verbinding staat.
Bepaal hoe ver de onweersbui weg is
Persoonlijk ga ik niet direct bij een beetje gerommel in de verte uit het zwembad of mijn tent. Je zal mij dus gewoon in het zwembad van de camping zien zwemmen terwijl er in de achtergrond wat gerommel is. Als de bliksem heftig is en daadwerkelijk ergens inslaat, ga ik wel altijd direct uit het water.
Wist je dat je zelf kan berekenen hoe ver een onweersbui weg is? Dat doe je door de tijd tussen de flits en de donder te meter. Geluid heeft een snelheid van ongeveer 340 meter per seconde. Door het aantal secondes te tellen, weet je dus hoe ver de onweer weg is.
Wanneer er minder dan 10 seconde tussen de flits en de donder zitten, is het op land tijd om een veilig heenkomen te zoeken. Ben je aan het zwemmen? Dan zou ik eerder kiezen voor 20 tot 30 seconden. De bliksem is dan zo’n 7 a 10 kilometer van je verwijderd. Een onweerswolk kan echter groot zijn, dus de rand van de onweersbui kan dichterbij zijn.
Lees ook: Hoe veilig is een tent tijdens een onweersbui?
Hoe zit het met varen tijdens een onweersbui?
Het kan gevaarlijk zijn om met een boot te varen tijdens een onweersbui. Het is afhankelijk van het soort boot.
Een gesloten boot met een metalen constructie is minder gevaarlijk. Zorg ervoor dat je binnen de boot blijft en geen metalen objecten aanraakt. De boot fungeert op dat moment als de Kooi van Faraday, net zoals een auto dat doet. De elektrische lading wordt via de buitenwanden van de boot naar beneden gevoerd, en vervolgens naar het water afgevoerd.
Een open boot is wel gevaarlijk, en bied geen enkele bescherming tegen een onweersbui. Je bent vaak het hoogste punt op een groot wateroppervlakte, en de kans dat je door de bliksem geraakt wordt is aanzienlijk. Probeer daarom met een open boot zo snel mogelijk aan te meren, om jezelf aan land in een gebouw in veiligheid te brengen.
Onweer op komst tijdens het zwemmen? Volg deze stappen
- Ga uit het water.
- Ga niet douchen, blijf weg van water.
- Zoek een veilig heenkomen. Een auto is erg veilig tijdens onweer, maar ook ommuurde gebouwen zijn een veilige haven.
- Wacht totdat de onweersbui over getrokken is.
- Ga het water pas weer in wanneer je een half uur geen flitsen of donders hebt waargenomen.
Geen tijd meer om jezelf in veiligheid te brengen?
Ben je overdonderd door de snelle verandering van het weer en is er geen tijd meer om jezelf in veiligheid te brengen?
Ga dan gehurkt op de grond zitten, met je voeten tegen elkaar. Houd je hoofd laag en bedek eventueel je oren. Op deze manier ben je relatief laag, en heb je zo weinig mogelijk contact met de aarde. Ga absoluut niet liggen. Je bent weliswaar lager, maar via de aarde kan de stroom dan door je gehele lichaam lopen.
Ben je met meerdere mensen? Ga dan niet bij elkaar staan, maar houd minimaal 3 meter afstand van elkaar. Als je bij elkaar blijft staan, kan je allemaal gewond raken omdat de bliksem op één persoon inslaat.
Voorkom ook dat je in de buurt van een los staande boom of antenne zit. Bij eventuele blikseminslag wordt de lading via de grond weggeleid. Je bent enkele meters van zo’n hoog punt dus ook in gevaar.
Landelijke regels voor buitenzwembaden
In Nederland gelden er landelijke regels voor buitenzwembaden. Deze commerciële zwembaden moeten deze regels volgen. De regels zijn:
- Bij het eerste gerommel moet iedereen het zwembad verlaten. Ook wanneer het gerommel nog in de verte is.
- Er mag niet meer gedoucht worden. Water is een goede geleider en de douches zijn vaak ook nog eens buiten. Daarom is douchen ook gevaarlijk.
- Er mag pas weer gezwommen worden als er een half uur verstreken is na de laatste bliksem of donder.
Deze regels gelden niet voor een binnenbad. Zwemmen in een binnenbad is minder risicovol. Het zou echter niet onverstandig zijn om ook het binnenbad tijdens een onweersbui te verlaten. De bliksem zou in theorie via de constructie van het pand naar het water geleid kunnen worden.
Welk letsel kan je oplopen door blikseminslag tijdens het zwemmen?
Het is misschien niet zo’n prettig onderwerp om over te lezen, maar toch wil ik benoemen wat er kan gebeuren als je tijdens het zwemmen door de bliksem geraakt zou worden.
Wanneer je direct door de bliksem geraakt wordt, is de kans reëel dat je op slag dood bent. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn! Het is afhankelijk van hoe de spanning door je lichaam loopt.
Wanneer je niet op slag dood bent, is de kans op verdrinking echter zeer groot. Na blikseminslag zal je waarschijnlijk bewusteloos raken, waardoor je vervolgens zou kunnen verdrinken. Geen prettig idee!
Wat moet je doen als jij of iemand anders geraakt is door de bliksem?
Bel direct de hulpdiensten en geef door wat er gebeurd is. Geef ook de toestand van het slachtoffer duidelijk door.
Controleer of het slachtoffer ademhaling heeft, en blijf dit controleren. Is er geen ademhaling (meer)? Begin dan direct met reanimeren.
Is het slachtoffer bij kennis? Probeer deze dan bij kennis te houden en stel hem of haar gerust. Eventuele brandwonden zou je kunnen koelen met schoon stromend water. Verplaats het slachtoffer echter niet.
Wat is de kans om geraakt te worden door de bliksem
Gelukkig is de kans om geraakt te worden door de bliksem maar erg klein. In Nederland overlijden jaarlijks één a twee mensen door blikseminslag. In het buitenland kan dit aantal hoger liggen, omdat warmere landen vaker met onweer te maken krijgen.
Toch is het niet overdreven om tijdens een onweersbui uit het water te komen. De kans om in open water door de bliksem getroffen te worden is vele malen groter dan wanneer je tussen gebouwen of bomen loopt. Zoek het gevaar dus niet op.
Veelgestelde vragen
Nee, het is zelfs enorm onveilig om tijdens onweer te zwemmen. Ga bij onweer direct uit het water en zoek een veilig heenkomen zoals een auto of een ommuurd gebouw.
Een binnenbad is relatief veilig tijdens een onweersbui. Toch is het verstandig om ook een binnenbad te verlaten tijdens onweer. De constructie van het gebouw kan eventueel in contact staan met het water. Een binnenbad dat verbonden is aan een buitenbad is onveilig tijdens onweer.
Nee, de zee is niet veilig tijdens onweer. Ga zo snel mogelijk uit het water en zoek een veilig onderkomen. Ben je met een boot op zee? Een gesloten boot met metalen constructie is veilig tijdens onweer. Blijf binnen in de boot zitten en raak de metalen constructie niet aan.
In theorie ben je onder water veilig voor de bliksem. De bliksem slaat namelijk op het water in, en wordt via het oppervlakte van het water verspreid. Je blijft dus als het ware onder de inslag van de bliksem. Het is echter onmogelijk om onder water te blijven en het valt niet te voorspellen wanneer de bliksem inslaat.
